Γνωρίζω την ιστορία μου

28^η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940

ΟΙ ΠΑΡΑΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

    Ήδη από το τέλος του Α΄ παγκοσμίου πολέμου πολυάριθμοι κίνδυνοι απειλούν τα αστικά πολιτεύματα. Στην Ιταλία ο Μουσολίνι ίδρυσε το 1921 το εθνικό φασιστικό κόμμα. Εκμεταλλεύτηκε  τη φτώχεια του κόσμου και το 1922 εγκαθίδρυσε δικτατορία. Στη Γερμανία πάλι οι ναζιστές εκμεταλλευόμενοι την οικονομική κρίση πήραν την εξουσία με εκλογές κι αμέσως έθεσαν σε παρανομία όλα τα άλλα κόμματα.

  Στις 22 Αυγούστου 1939 ο Χίτλερ απευθυνόμενος στους στρατηγούς του αναφέρει:

  «Στην αρχή των εχθροπραξιών θα χρησιμοποιήσω μια πρόφαση. Το αν είναι αληθοφανής ή όχι λίγο ενδιαφέρει. Δεν ελέγχεται ποτέ ο νικητής για το αν λέει ή όχι την αλήθεια. Όταν αρχίζεις έναν πόλεμο κι όταν τον διεξάγεις, δεν είναι το δίκαιο που λογαριάζεται μα η νίκη. Κλείστε τις καρδιές σας στον οίκτο.

Ενεργείστε με σκληρότητα. Ο ισχυρότερος έχει πάντα δίκιο»

Η ΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ  Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Πριν περάσουν 10 μέρες από την ανακοίνωση αυτή ο Χίτλερ εισβάλλει στην Πολωνία. Δύο μέρες μετά την εισβολή η Γαλλία και η Αγγλία της κηρύσσουν τον πόλεμο. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αρχίσει.

Η δύναμη των χωρών του Άξονα γίνεται αντιληπτή, όταν το γαλλικό αμυντικό σύστημα καταρρέει σε 5 μόλις ημέρες!

Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

uΓια την Ελλάδα όμως ο πόλεμος ξέσπασε στις 28 Οκτωβρίου 1940 με την απρόκλητη επίθεση των Ιταλών.

Η ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ

Εντυπωσιακό ήταν το πάθος κι ο  ενθουσιασμός με τον οποίο οι Έλληνες φαντάροι έφευγαν για το μέτωπο.

Η μάχη της Ελλάδας κατά του άξονα κράτησε συνολικά 216 μέρες. Από τις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι τις 31 Μαΐου 1941, οπότε και έληξε κάθε οργανωμένη αντίσταση στην Κρήτη.

Η ΕΑΡΙΝΗ ΕΠΙΘΕΣΗ

   Αρχικά η Ελλάδα μάχεται εναντίον της Ιταλίας. Οι ελληνικές δυνάμεις παρά τις αντίξοες συνθήκες όχι μόνο αντιμετωπίζουν στα αλβανικά βουνά την ιταλική επίθεση αλλά και κατορθώνουν να διεισδύσουν στη Βόρειο Ήπειρο και να αποκτήσουν μια σειρά από σημαντικές πόλεις (Κορυτσά, Μοσχόπολη, Αργυρόκαστρο, Άγιοι Σαράντα).

Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ

  Τελικά η Γερμανία χτυπά την Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941.

Ο ελληνικός στρατός πολεμά γενναία, αντιστέκεται ηρωικά αλλά αναγκάζεται να υποκύψει.

Ο ΔΙΑΜΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

  Η σκληρή περίοδος της κατοχής αρχίζει.

 Για την Ελλάδα όμως είναι τριπλή κατοχή, αφού οι Γερμανοί τη διαμέλισαν σε τρία τμήματα κρατώντας μόνο ένα μέρος για αυτούς και μοιράζοντας τα άλλα δύο στους Ιταλούς και τους Βούλγαρους.

Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΖΩΝΗ

   Στους Βούλγαρους παραχωρήθηκε η περιοχή της Αν. Μακεδονίας και της Δυτ. Θράκης γεγονός που ικανοποιούσε πλήρως την επιδίωξή τους για έξοδο στο Αιγαίο.

ΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

Στόχος των Βουλγάρων ήταν η οριστική προσάρτηση των ελληνικών εδαφών και μετά το τέλος του πολέμου. Για να το πετύχει αυτό προέβη σε μια σειρά μέτρων με σκοπό τον αφελληνισμό των ελληνικών εδαφών.

Οι βιαιότητες των Βουλγάρων ήταν αναρίθμητες. Ενδεικτικά μόνο αναφέρονται:

Καταστρέφουν τα αρχεία των ναών για να μη θυμίζουν την ελληνική τους προέλευση.

Απαγορεύουν τη λειτουργία των ελληνικών σχολείων και καταστρέφουν τα ελληνικά σχολικά βιβλία.

Απαγορεύουν την έκδοση, κατοχή και χρήση των ελληνικών ιστορικών βιβλίων

Αλλάζουν τις ονομασίες πόλεων, χωριών και οδών.

Εκβουλγαρίζονται ακόμα και οι επιγραφές στους τάφους.

Απαγορεύεται η άσκηση επαγγέλματος στους Έλληνες γιατρούς, δικηγόρους, φαρμακοποιούς, ενώ από τον Ιούλιο του 1943 η άδεια ασκήσεως εμπορίου δίνεται μόνο σε Βούλγαρους.

Πολλοί Έλληνες στέλνονται σε τάγματα εργασίας (ντουρντουβάκια)

Οι τακτικοί και έκτακτοι φόροι καλύπτουν όλες τις εκδηλώσεις της οικονομικής ζωής. Φορολογείται ακόμα και η καρέκλα που χρησιμοποιεί κανείς σε καφενείο ( 10 λέβα η ώρα)

Οι γεωργοί υποχρεώνονται να θερίζουν και να αλωνίζουν με αστυνομική επιτήρηση και να παραδίδουν το 90% της παραγωγής τους.

Ο ελληνικός πληθυσμός υποβάλλεται σε συστηματικό υποσιτισμό.

Στις 28-29  Σεπτεμβρίου 1941: εκτελούν στη Δράμα 1.500 κατοίκους. Μόνο στο Δοξάτο εκτέλεσαν 200 άνδρες  ηλικίας 17-50 ετών.

Στις 5 Απριλίου 1944 σε συνεργασία με τους  Γερμανούς πυρπολούν το χωριό Κλεισούρα της Καστοριάς. Μέσα σε δύο ώρες σκότωσαν 280 άτομα που στην πλειονότητά τους ήταν γυναίκες και παιδιά.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη Ειρήνης του 1947 η αποζημίωση που έλαβε η Ελλάδα από τη Βουλγαρία ήταν 45 εκ. δολ.

Για αυτά τα εγκλήματα πολέμου καταδικάστηκε μόνο ένας Βούλγαρος αξιωματικός!

Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΖΩΝΗ

Αντίστοιχη θηριωδία έζησαν και οι Έλληνες που βρέθηκαν κάτω από ιταλική κατοχή.

Η ιταλική παρουσία αφορούσε το μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας (Δυτική Μακεδονία, Πελοπόννησο, Ήπειρο, Στερεά, Θεσσαλία,). Παρόντες ήταν οι Ιταλοί και στα νησιά του Αιγαίου ( εκτός της Λήμνου, Λέσβου, Χίου και Μήλου), καθώς και στην ανατολική Κρήτη. Εξάλλου τα Δωδεκάνησα αποτελούσαν ιταλική κτήση από το 1912 και τα Επτάνησα (εκτός των Κυθήρων) είχαν προσαρτηθεί στο ιταλικό κράτος από το 1941.

Η Ιταλία από την έναρξη της ιταλικής επίθεσης πραγματοποίησε βομβαρδισμούς πόλεων (Άρτα, Κέρκυρα, Λάρισα, Θεσ/νίκη, Πάτρα και Πειραιάς)

Οι ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις επιδίδονταν σε βασανιστήρια και κατά του άμαχου πληθυσμού.

Συνήθεις πρακτικές των Ιταλών βασανιστών ήταν οι ξυλοδαρμοί, ακρωτηριασμοί, εξαγωγές δοντιών και ονύχων.

 Η αποζημίωση που πλήρωσε η Ιταλία στην Ελλάδα ήταν 105 εκ. δολ. και τα Δωδεκάνησα ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα

Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΖΩΝΗ ΚΑΤΟΧΗΣ

  Στη γερμανική ζώνη κατοχής περιλαμβάνονται:

·         η Κεντρική Μακεδονία (περιοχή Θεσ/νίκης),

·         η περιοχή της Αθήνας και του Πειραιά,

·         η Μήλος (για ανεφοδιασμό)

·         και η Κρήτη (εκτός από την Ανατολική)

Οι Γερμανοί αν και είχαν τη μισή έκταση ως ζώνη κατοχής απ’ ότι οι  Ιταλοί διατηρούσαν διπλάσιο στρατό στην Ελλάδα.

Ήταν υπεύθυνοι για σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό (70% συγκριτικά με τους Ιταλούς) της οικονομικής και φυσικής καταστροφής της Ελλάδας.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΑΣΕ:

Το 13,5% του πληθυσμού της

Το 65,7% των οχημάτων της

Το 90% των οδικών γεφυρών της (άνω των 6 μ.)

Το 93,5% του τροχαίου σιδηροδρομικού υλικού (ατμομηχανές, βαγόνια κ.λ.π.)

Το 100% των σιδηροδρομικών γεφυρών άνω των 10μ.

Το 74,5% των εμπορικών πλοίων της. (το 1939 ο ελληνικός στόλος ήταν 9^ος στον κόσμο)

Οι καταστροφές και οι λεηλασίες των Γερμανών στην Ελλάδα ήταν τόσο μεγάλες κι έντονες που μοιάζουν ακατανόητες.

     Πιο συγκεκριμένα:

Λεηλάτησαν και φυγάδευσαν στη Γερμανία αρχαιολογικούς θησαυρούς από μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους.

Η καταστροφή θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη, αν ο αρχαιολόγος  Χρήστος Καρούζος δεν είχε φροντίσει έγκαιρα να κρύψει αρκετά από τα αρχαιολογικά ευρήματα του εθνικού αρχαιολογικού μουσείου

ΕΞΟΔΑ ΚΑΤΟΧΗΣ

Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να καλύψει τις δαπάνες για τη διαβίωση των γερμανικών στρατευμάτων

Για αυτά τα εγκλήματα επιδικάστηκε στην Ελλάδα να αποζημιωθεί από τη Γερμανία με το ποσό των 7,1 δις δολαρίων.

uΜέχρι τώρα δεν έχει δοθεί η αποζημίωση.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

 Οι Γερμανοί προέβησαν σε αμέτρητα εγκλήματα στην Ελλάδα. 89 από αυτά έχουν ήδη χαρακτηριστεί ως ολοκαυτώματα.

ΤΑ ΜΑΡΤΥΡΙΚΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

 13 Δεκέμβρη 1943:  οι Γερμανοί έκαψαν τα Καλάβρυτα.

 Σε 3 ώρες σκότωσαν 689 άντρες. Στη συνέχεια σε διπλανά χωριά σκότωσαν τους εκκλησιαζόμενους. Συνολικά σκότωσαν 1104 άντρες.

Τερμάτισαν την επιδρομή τους λεηλατώντας το Μέγα Σπήλαιο. Η μεταφορά των λαφύρων έγινε με 80 κατάφορτα ζώα.

 Ο υπεύθυνος της  σφαγής των Καλαβρύτων όχι μόνο δεν τιμωρήθηκε αλλά προτάθηκε και για εύφημο μνεία.

10 Ιουνίου 1944:οι Γερμανοί σκοτώνουν 229 άτομα στο Δίστομο και 67 ακόμα πολίτες στα γύρω χωριά.

Για τα γερμανικά εγκλήματα στην Ελλάδα καταδικάστηκαν μόνο 9 Γερμανοί.

ΤΟ ΚΑΤΟΧΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ

uΣτις 14 Μαρτίου 1942 στη Ρώμη οι πληρεξούσιοι της Ιταλίας και της Γερμανίας υπογράφουν το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα υποχρεούται να καταβάλλει κάθε μήνα 1,5 δις δρχ.

Στην Ελλάδα η συμφωνία για το δάνειο ανακοινώθηκε 9 ημέρες μετά την υπογραφή της. Μάλιστα η συμφωνία  ίσχυσε αναδρομικά  από 1-1-1942.

Τελευταία δόση δανείου έλαβαν οι κατακτητές την 1-4-1943.

Ο ΧΙΤΛΕΡ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΔΑΝΕΙΟ

Ο ίδιος ο Χίτλερ αναγνώρισε το δάνειο και γι ‘αυτό ξεκίνησε η εξόφληση του, που όμως γρήγορα  σταμάτησε.

Σήμερα το ποσό του δανείου υπολογίζεται πάνω από 1 τρις ευρώ.

    ( με επιτόκιο 3%)

ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΤΟΧΙΚΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ

   Όταν τέλειωσε ο πόλεμος η Ελλάδα αναγκάστηκε να δανειστεί για να μπορέσει να κλείσει τις πληγές του πολέμου…

Το αποτέλεσμα της προκλητικά ολοκληρωτικής επιβάρυνσης της χώρας για τη συντήρηση των δυνάμεων κατοχής ήταν να παραλύσει η οικονομία και να καταστεί προβληματική η τροφοδότηση του ελληνικού λαού.

    Ο πληθωρισμός και η μαύρη αγορά συμπλήρωσαν την αδιέξοδη κατάσταση με αποτέλεσμα η πείνα να θερίζει. Το χειμώνα 1941-42 υπολογίζεται ότι 100.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από το λιμό και το ψύχος.

Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Η αντίσταση ξεκίνησε νωρίς με μεμονωμένες ενέργειες. Η πιο εντυπωσιακή από αυτές ήταν η υποστολή της σημαίας των ναζί από την Ακρόπολη

στις 30 Μαΐου 1941 από τον Μανώλη Γλέζο και τον Απόστολο Σάντα.

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Τον Οκτώβριο του 1944 η προέλαση των σοβιετικών στα Βαλκάνια υποχρεώνει τους Γερμανούς να αποσυρθούν από την Ελλάδα.

Στις 12 Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί εγκαταλείπουν την Αθήνα.

Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ

Δυστυχώς η επομένη της νίκης υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες ήττες της Ελλάδας.

Ένας εμφύλιος πόλεμος έβαλε τέρμα στα λίγα 24ώρα αυταπάτης και βασάνισε την Ελλάδα μέχρι τον Αύγουστο του 1949.

Άφησε πίσω του 50.000 νεκρούς, 80.000 πολιτικούς πρόσφυγες κι ένα βαθύ χάσμα ανάμεσα στους Έλληνες, το οποίο σφράγισε όλη τη μεταπολεμική κοινωνία.

Πηγές

Συνέντευξη του κ. Γλέζου Μ. σε μαθητές του  1^ου  Γυμνασίου Υμηττού (8 Οκτωβρίου 2013)

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, εκδοτική Αθηνών
πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό από τον πόλεμο του 1940 μπορείτε να βρείτε και εδώ.

Δείτε μια ταινία κινουμένων σχεδίων για τον πόλεμο του 1940 (η ταινία γυρίστηκε το 1941 από τον Σ.Πολενάκη